Asgari fiyatın satın alma gücü önceki yıllara göre önemli ölçüde arttı. 20 yıl önce en düşük fiyatla 1300 ekmek alınabiliyorken, yeni en düşük fiyatla 1628 ekmek alınabiliyor. Alınabilecek çay miktarı 46 kg’dan 104 kg’a çıktı. Tereyağı ölçüsü 32 kg’dan 49’a çıkarıldı.
Temmuz ayı itibarıyla yüzde 34 artışla 11 bin 402 liraya yükselen taban fiyatın alım gücü önceki yıllara göre önemli artış gösterdi. Tarihin en yüksek seviyesini gören dolar bazında en düşük fiyatla alınabilen ekmek, çay, makarna, şeker ve yağ gibi temel eserlerin ölçüsü 20 yıl öncesine göre önemli ölçüde arttı.
Ekonomi gazetesi, 2004 yılı taban fiyatı (303 milyon lira) ile 2023’ün ikinci yarısında geçerli olacak 11 bin 402 lira (Temmuz ayına kadar fiyatların sabit kalacağı varsayılarak) belirlenen taban fiyatın alım gücünü karşılaştırdı. 17 temel eserde.
EKONOMİ SEPETİ İLE YAPILAN HESAP
Temel gıda ürünleri ve yakıt türlerinden oluşan ekonomik sepette her işten bir birim alındığı varsayımıyla yapılan hesaba göre, 2004 yılında sepet tutarı 51 milyon 649 bin liraydı. Yani sepet tutarı taban fiyatın yüzde 17’si civarındaydı. Sepetin güncel fiyatı 1185 lira ile Temmuz ayı için belirlenen asgari fiyatın yüzde 10,3’ü.
Ürünler bazında yapılan değerlendirmeye göre birçok eserin 20 yıl önceki minimum fiyata göre yüksek oranda alım artışı yaşadığı gözlemlendi. Buna göre 20 yıl önce taban fiyattan 1300 ekmek alınabiliyorken, yeni taban fiyattan 1628 ekmek alınabiliyor. Alınabilecek çay miktarı 46 kg’dan 104 kg’a, tereyağı 32 kg’dan 49 kg’a, ayçiçek yağı 107 litreden 380 litreye çıktı.
SADECE ANTEP FISTIĞI DÜŞÜRÜLDÜ
Aradan geçen 20 yılda sepetteki 17 üründen sadece Antep fıstığının alınabileceği ölçüde düşüş yaşandı. 2004 yılında minimum fiyatla 30 kg Antep fıstığı alınırken bugün 29 kg Antep fıstığı alınabilmektedir. Bu dönemde artışın en az olduğu ürün patates oldu. 2004 yılında taban fiyattan 720 kg patates alınabiliyorken, yeni asgari fiyattan bugünkü fiyatlarla 760 kg patates alınabiliyor. 20 yıl önce taban fiyattan 172 litre akaryakıt alınabiliyorken, Temmuz ayına kadar sabit kalmak kaydıyla alınabilen akaryakıt miktarı bugün 496 litre. Taban fiyattan alınabilen LPG 318 litreden 1036 litreye çıktı.
AÇLIK VE YOKSULLUK SONUNA KADAR GELİYOR
Asgari fiyattaki yüksek artış oranına rağmen yılların prestijiyle taban fiyat geçerli olduğu dönemin başı ve sonunda ortadadır. TÜRK-İŞ’in 35 yıldır hazırladığı açlık ve yoksulluk dizisinden yavaş yavaş uzaklaştığı kaydedildi.
Mayıs ayının prestijiyle birlikte dört kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcama bedelini gösteren taban fiyat, açlık sınırının yüzde 82,1’ine geriledi.2018 yılından bu yana taban fiyatın belirlendiği aylarda açlık sınırının üzerinde seyreden seviye, yılsonuna doğru ciddi oranda düşüyor.
Açlığın sona ermesi için asgari ücret oranının en yüksek olduğu ay Ocak 2021 oldu. Ocak ayında 2825 liraya çıkarılan taban fiyat, açlığın sona ermesinin yüzde 106,5’i oldu.
Gıda harcamaları ile giyim, barınma (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılan diğer aylık harcamaları içeren asgari fiyat, yoksulluk sınırının yüzde 25’ine düşürüldü. Bu oran en yüksek seviyesini %32,7 ile Ocak 2021’de gördü.
